Oświecone przewodnictwo - część I

... sprawa serca, umysłu i duszy

                                Prof. Peter Pruzan 

              i pani Kirsten Pruzan Mikkelsen, dziennikarka

                               po kliknięciu - część II

Po czym dodał: „Uduchowieni liderzy szanują otoczenie i kierują się podstawowymi prawami etyki: ‘Służenie innym jest ważniejsze od służenia sobie. Osoby i instytucje rozwijają się, pracując na rzecz innych, a wzajemne stosunki poprawiają się kiedy koncentrują się na służeniu.’” Swami określił rolę przywódców, jak zresztą każdego z nas, dokładnie w ten sam sposób, wypowiadając niezapomniane słowa: „Kochaj wszystkich – wszystkim służ”. Ta idea zarządzania nie zdobyła jeszcze dużej popularności. Ale rozglądając się uważnie, dostrzegamy wzrastającą liczbę inspirujących i współczujących przywódców kierujących przedsiębiorstwami opartymi na duchowości i patrzących na życie z duchowego punktu widzenia. Wiemy o tym, ponieważ od pięciu lat pod egidą międzynarodowego projektu badawczego wraz z dwoma kolegami – naukowcami – przeprowadzamy rozmowy z ludźmi zajmującymi najwyższe stanowiska: dyrektorami naczelnymi, przewodniczącymi, wiceprezesami itp. Pochodzą z całego świata – z obu Ameryk, z Afryki, z Azji, z Australii i z Europy. W tym artykule przedstawimy liderów zainspirowanych naukami Bhagawana Baby. Są hinduistami, buddystami, chrześcijanami, judaistami i muzułmanami, a ich postawa duchowa może być związana lub nie z religią zorganizowaną. Niektórzy z nich są wielbicielami Baby, większość nie jest. Łączy ich wszystkich głęboka pewność tego, co w życiu jest najważniejsze oraz pragnienie zintegrowania zarządzania ze świadomością i wrażliwością. Ta pewność przekracza granice państwowe i kulturowe oraz ramy przyjętych tradycji. Szukają znaczenia, celu i spełnienia w zewnętrznym świecie biznesu oraz w wewnętrznym świecie świadomości i sumienia. Ich działalność i wewnętrzna refleksja wspierają się wzajemnie, a dzięki temu ich duchowość i rozsądek zamiast szukać przewagi idą ze sobą ręka w rękę. Odkryli, że w świecie biznesu duchowość jest żywa i ma się dobrze, chociaż pozostaje cicha i subtelna. Nie stała się jeszcze elementem żargonu biznesowego, rzadko manifestuje się otwarcie podczas strategicznych spotkań korporacyjnych, w kontaktach z otoczeniem czy w sprawozdawczości. Na świecie uwzględnia ją tylko niewielka część uczelni posiadających wydziały zarządzania. Wśród nich znaczącą pozycję zajmuje Uniwersytet Śri Sathya Sai w Prasanthi Nilayam.

      Wielu szefów zatrudnionych w biznesie zmieniło się w pracoholików i ludzkie roboty, pragnąc jednocześnie zostać pełnymi i zintegrowanymi istotami ludzkimi. Chcą żyć uczciwie, chcą, aby ich myśli, wartości, słowa i uczynki harmonijnie się ze sobą splatały. Jednak problem polega na tym, że nie wiedzą jak to osiągnąć w świecie biznesu – coraz bardziej skomplikowanym, niespokojnym i chciwym. Zarządzanie duchowe wypływa z serca, z umysłu i z duszy. Nasze badania pokazują, że wszelkiego rodzaju liderzy – nie tylko w biznesie, ale w rządzie, w administracji publicznej, w administracji prywatnej, w szpitalach, w organizacjach pozarządowych itp.– mogą osiągnąć sukces, uznanie, spokój umysłu i szczęście, zaspokajając jednocześnie potrzeby swoich współpracowników, jeśli tylko rządzą mądrze, z pozycji duchowej. Pozostaje pytanie, jak to robią. Zorientujecie się w tym, spotykając się z dziesięcioma zatrudnionymi w biznesie ludźmi, kierującymi się w pracy duchowością. Wszystkich zainspirowały nauki Bhagawana Baby. Pokazali nam, że nauki Swamiego pomagają im zarówno w burzliwym świecie sal konferencyjnych jak i w ciszy pokojów medytacyjnych. Spotkacie: G. Narayana, przewodniczącego Excel Industries w Indiach; Francisco Roberto Canadę, dyrektora i partnera w Errepar S.A. w Argantynie, Ambrę Chanda, współzałożycielkę Eziby w USA; Johna Behnera, byłego dyrektora generalnego w Nabisco w Salvadorze; Parantha Narendrana, dyrektora strategicznego w Eurotel Telecom w Czechach; Rajana Govindana byłego dyrektora zarządzającego w Bankers Trust w USA; V. Ranganathana, członka zarządu w Ernst & Young w Indiach; Alvaro Cruza, właściciela i dyrektora naczelnego I.C.M. Ingenieros Ltda. w Kolumbii; Jamesa Sinclaira, przewodniczącego Tan Range Exploration Ltd. w USA i Tanzanii; oraz Anantha Ramana, przewodniczącego Graphtex, Inc. w USA. 

Pokonaj problemy i odnieś sukces

     Historia jedenastego prezydenta Indii A.P.J. Abdula Kalama jest bardzo inspirująca, szczególnie w czasach charakteryzujących się konfliktami religijnymi oraz napięciami pomiędzy naukowym i humanitarnym sposobem patrzenia na świat. Dr Kalam jest muzułmaninem żyjącym w społeczeństwie zdominowanym przez hinduizm. Jest uczonym i posiada głęboką wiedzę duchową. W trakcie swojej kariery zawodowej zajmował najwyższe stanowiska techniczne i naukowe. Przeżyte doświadczenia nie zachwiały jego duchowym fundamentem, wręcz przeciwnie. Powiedział nam: „Ścieżka nauki musi przebiegać przez serce. Nauka jest dla mnie sposobem na wzbogacenie duchowe i na samorealizację.” Do przeprowadzenia z nim rozmowy zainspirował nas niezwykły cytat z jego książki zatytułowanej „Skrzydła ognia”:
     „Każda istota na tej pięknej planecie została stworzona przez Boga i odgrywa określoną rolę. Wszystko co osiągnąłem w życiu jest wyrazem Jego woli i zawdzięczam to Jego pomocy. Okazał mi łaskę poprzez niezwykłych nauczycieli i kolegów. Głoszę Jego chwałę wyrażając im swoją wdzięczność. Wszystkie te rakiety są Jego dziełem, dokonanym poprzez niewiele znaczącego człowieka nazywanego Kalamem. Mówi on kilku milionom mieszkańców Indii, że nie powinni czuć się mali i bezradni. Urodziliśmy się z wewnętrznym boskim ogniem. Nasze wysiłki powinny przydać temu ogniowi skrzydeł i napełnić świat blaskiem Jego dobroci.” Pomimo przewagi hinduistów, Indie zajmują drugą pozycję na świecie pod względem ilości ludności muzułmańskiej oraz mniejszości chrześcijańskich, buddyjskich, dźinijskich, sikhijskich, żydowskich i parsów. Prezydent Kalam jest inspirującym przywódcą tego niezwykle różnorodnego pod względem religijnym, wielokulturowego, wielojęzycznego i demokratycznego narodu – największej demokracji na świecie. Gdy zapytaliśmy dr Kalama o relacje pomiędzy religią a duchowością w tak skomplikowanym społeczeństwie, odpowiedział nam jasno i prosto: „Gdy religia staje się mocą duchową, ludzie przekształcają się w oświeconych obywateli z własnym system Wartości. Dlatego najważniejszą rzeczą dla szczęścia, spokoju i pomyślności ludzkości jest przekształcenie sił religijnych w moc duchową.” Pasją prezydenta Kalama jest spotykanie się i rozmawianie z młodymi ludźmi w całych Indiach, inspirowanie ich swoją wizją przyszłości kraju oraz rolą Wartości Ludzkich i duchowości. Dwudziestego drugiego listopada 2006 r. prezydent Kalam zwrócił się do studentów, do członków wydziału i do gości Instytutu Wyższego Nauczania Śri Sathya Sai (obecnie Uniwersytetu Śri Sathya Sai) następującymi słowami: „Mam zaszczyt wygłosić wykład na 25-tym Zgromadzeniu w obecności Śri Sathya Sai Baby i w boskim otoczeniu. Składam hołd Babie i pozdrawiam prorektora dr A.V. Gokaka, a także profesorów, członków wydziału i pracowników. Odpowiadają oni za kształtowanie uczniów nie tylko jako absolwentów, ale także jako istot ludzkich, przy pomocy wielkiego systemu Wartości opartego na naszym dziedzictwie cywilizacyjnym. W tym miejscu chciałbym zacytować przesłanie Baby: «Współcześni ludzie myślą, że duchowość nie ma nic wspólnego z życiem na Ziemi i odwrotnie. To wielki błąd. Prawdziwa boskość jest kombinacją duchowości i obowiązków społecznych. Jedność narodowa i harmonia społeczna opierają się na duchowości. Boskość łączy duchowość z życiem społecznym.»” Ten energiczny i optymistyczny przywódca ponad miliarda ludzi oznajmił nam: „Nauczyłem się w życiu, że kiedy nic nie robimy nie mamy problemów. Jeśli jednak podejmujemy działanie, coś w koncu się udaje. Problemy nie powinny panować nad nami. Bądźmy ich władcami. Dzięki problemom Bóg daje nam sposobność wzrostu. Koncentrujcie się na tym, co trzeba zrobić, a nie na tym, co jak myślicie, nie może zostać zrobione. Gdybym mógł, wyrzuciłbym ze słownika słowo „niemożliwe”. Pokonujcie problemy i odnoście sukcesy.” Gdy zapytaliśmy go o kluczową ideę biznesu, prezydent Kalam odpowiedział poetycko: „Najważniejszą rzeczą jest Prawość, dharma. Kiedy w sercu jest Prawość, wtedy mamy piękny charakter. Kiedy mamy piękny charakter, to w domu panuje harmonia. Kiedy w domu panuje harmonia, to w narodzie istnieje porządek. Kiedy w narodzie istnieje porządek, to świat cieszy się spokojem. Widzicie, jak to się wszystko pięknie ze sobą łączy. Teraz staje przed nami pytanie jak zyskać Prawość serca.” 

Cud Bhagawad Gity

[2] Lingamy – owalne kamienie reprezentujące kosmos, czczone w hinduizmie jako formy Pana Śiwy 

      Mówi: „Duchowość polega na doświadczaniu boskości w innych i w sobie. Duchowość skłania do odpowiedzialności wobec ludzi, wobec innych istot żywych i wobec świata... dostrzeganych i łączonych z boskością w każdym ich aspekcie. Własny rozwój i służenie światu są równoznaczne z duchowością. Uświadamianie sobie tego, docieranie do serc poprzez Miłość i dawanie przykładu... tym jest duchowość – docieraniem do wszystkich serc. Tak postępowali Jezus i Budda, a teraz Sai Baba. Nigdy nie ranią. Czynią tak dużo dla społeczeństwa. Zdobyli nasze serca. Do tego właśnie dążę w życiu oraz w procesie zarządzania.” Życie nauczyło Narayanę, że człowiek może zostać kim zechce. Według niego ta wolność wyboru otwiera drzwi prowadzące do wewnętrznego, potężnego potencjału. „Pierwszą oznaką sukcesu jest radość wszystkich udziałowców. Klienci muszą być szczęśliwi, dostawcy muszą być szczęśliwi, pracownicy muszą być szczęśliwi, wszyscy muszą być szczęśliwi. Gita oznajmia: „Jeśli dobrze pracujesz, otrzymasz nagrodę, nie martw się o to. Jeśli będzie ci zależało na nagrodzie, nie wykonasz pracy. Musisz pracować doskonale i nie martwić się o nagrodę.” W związku z tym Narayana mówi, że jego duchowym celem jest oddać światu wartość dodaną, stać się istotą kochającą oraz starać się jak najlepiej wykonywać swoją pracę i pomagać w tym innym. Ktokolwiek do mnie przyjdzie, zastanawiam się: ‘Czy wychodząc z mojego biura będzie ‘mały’ czy ‘duży’?’ Mierzę to. Jeśli staje się mały, nie pozwalam mu wyjść. Proszę go, żeby usiadł. Zgadzam się na jego odejście dopiero wtedy, gdy staje się duży. Mogę walczyć z nim przez osiem godzin i robię to, dopóki nie upewnię się, że jest szczęśliwy. Może mnie opuścić jedynie jako człowiek szczęśliwy. Każdy może ocenić, czy ktoś jest szczęśliwy czy nie.”
    Pan G. Narayana jest liderem kierującym się duchowością, pełnym życia i inicjatyw.

Jednak pomimo faktu, że nigdy nie chciał być przywódcą, jest dzisiaj nowoczesnym karma joginem, zarządzającym czterema firmami w Argentynie. Francisco Roberto Canada jest dyrektorem i jednym z trzech udziałowców Errepar S.A. w Buenos Aires, potężnego, jednego z największych w Brazylii wydawnictwa książek i materiałów przeznaczonych dla księgowych. W ciągu ostatnich lat został dyrektorem i partnerem w trzech innych firmach, które nabył wraz ze swoimi dwoma kolegami z Errepar S.A. Cała jego kariera jest wyrazem miłości i poszukiwań prawdziwego szczęścia, które dla niego są równoznaczne z duchowością. Jak nam powiedział: „Moje duchowe zasady i Wartości można wyrazić jednym słowem: Miłość.” Nieustannie stara się łączyć duchowy wymiar życia z jego wymiarem materialnym. Wyrazem tej Miłości, pomimo wielokrotnego zmagania się z nawrotami ciężkiej choroby, jest przekonanie, że jego zadanie jako lidera polega na udzielaniu pomocy ludziom szukającym prawdziwego spełnienia. Powiedział nam: „Podstawą naszych interesów, celem naszych dążeń, jest uświadomienie ludziom ich wewnętrznego potencjału, wydobycie go na wierzch oraz przypomnienie im o konieczności nieustannego dążenia do doskonałości. Doskonałość jest bazą na której Bóg stworzył świat. Myślę, że doskonałość powinna stać się głównym dążeniem biznesu.”
     Od wczesnego dzieciństwa pan Francisco Roberto Canada ulegał silnym wpływom katolicyzmu, najważniejszej religii w Ameryce Południowej. Wciąż praktykując katolicyzm, odnajduje inspiracje duchowe zarówno w życiu prywatnym jak i w zawodowym, w tolerancji religijnej oraz w głębokiej jedności wszystkich religii głoszonej przez Bhagawana Babę, którego odwiedził w Indiach. Cytuje Swamiego: „Jest tylko jedna religia, religia Miłości. Jeśli jesteś chrześcijaninem, idź do domu i stań się lepszym chrześcijaninem. Jeśli jesteś hinduistą, idź do domu i stań się lepszym hinduistą. Jeśli jesteś muzułmaninem, idź do domu i stań się lepszym muzułmaninem. Jeśli jesteś buddystą, idź do domu i stań się lepszym buddystą.” „Bycie biznesmenem nie zawsze jest dla mnie łatwe, ponieważ jestem człowiekiem nauki. Przez całe życie odpychałem od siebie świat materialny, a mimo to zostałem wielkim przedsiębiorcą. Nie łatwo mi być szefem czterech firm i członkiem ich zarządu. To trudny problem, kłócący się z moim charakterem. Ale zostałem tu skierowany więc potrafię żyć w świecie materialnym i łączyć pracę i biznes z rozwojem duchowym. Czasami chciałbym być mały. Kiedyś myślałem, że ekspansja jest grzechem, zarówno w odniesieniu do biznesu jak i do statusu społecznego. Ale potem przypomniałem sobie słowa Sai Baby, że przeciwnie – ekspansja jest Bogiem.” Przez całą naszą rozmowę z Francisco Roberto Canadą przewijały się trzy tematy: ciężka praca, solidne wykonywanie obowiązków w połączeniu z Miłością oraz kochający Bóg. Powiedział np.: „Modlę się, żeby wszyscy ludzie wykonywali swoje obowiązki z Miłością i z uwagą. Dlatego, jako lider, robię wszystko, żeby nasze przedsiębiorstwa robiły dobre interesy, dobrze pracowały i wytwarzały dobre produkty, zgodnie z boską wolą, bez łamania praw Pana. Na początku praca obciążała moją duchowość. Ale w ciągu ostatnich dziesięciu lat uświadomiłem sobie, że szczęście w życiu polega na pracowaniu dla Boga – gdyż praca jest częścią boskiego stwarzania – oraz na oddawaniu Bogu owoców naszych czynów, naszych produktów. Postępując w ten sposób mam nadzieję, że moje wyroby tak czy inaczej skierują do Niego ludzi.” Francisco Canada opowiada o wpływie Sathya Sai Baby na jego partnerów i ich wspólny biznes. „Trzej właściciele, będący również trzema członkami rady, mają tego samego nauczyciela duchowego. W rzeczywistości uznałem Sathya Sai Babę za swojego guru, kiedy partner, będący głównym udziałowcem naszych firm, przedstawił mi Jego nauki. W tym czasie ów partner pojechał do Indii odwiedzić Babę i w liście od nas trzech przekazał Mu symbolicznie naszą firmę. Potem wybraliśmy kurs. Jak w wypadku wszystkich trudnych spraw, prowadzenie biznesu staje się coraz łatwiejsze z upływem czasu. Siedem lat temu ustaliliśmy podstawy naszej działalności. Spotykaliśmy się raz w tygodniu i wybieraliśmy zasady zarządzania pozostające w harmonii z zasadami wskazywanymi przez Sai Babę. Znaleźliśmy je w książce dotyczącej zarządzania „Sai Baba’s Mahawakya on Leadership”, napisanej przez emerytowanego generała armii indyjskiej, dr M.L.Chibbera. Zastanawialiśmy się jak rozwinąć nasze przedsiębiorstwo przy pomocy zasad duchowych. Przerwaliśmy te narady, gdy dla firmy nadeszły ciężkie czasy, trwające trzy trudne lata. Stało się to w chwili, gdy nasza firma rozdzieliła się na cztery spółki – każda ze swoim nowozatrudnionym dyrektorem naczelnym i z trzema partnerami stanowiącymi radę każdej z nich. Niedawno wróciliśmy do tych cotygodniowych spotkań, ale zmieniliśmy ich charakter. Teraz spotkania prowadzone są przez trenerów. Odbywają się w każdej spółce i mają różne poziomy – dla managerów, dla kierowników średniego szczebla i dla pracowników. Trenerzy pracują w oparciu o Wartości Ludzkie. Pierwsze efekty tych spotkań były wspaniałe. Rozmawialiśmy na temat wprowadzania zasad duchowego zarządzania w pracy i w życiu codziennym. Nie skupialiśmy się na religii, lecz na zasadach wypływających z Prawdy, z Właściwego Postępowania, z Miłości, ze Spokoju i z Niekrzywdzenia. Przykłady czerpaliśmy ze wszystkich religii, pamiętając, że każdy człowiek ma własną drogę duchową. Załoga na ogół akceptowała ten cudowny sposób zarządzania. Niektórzy jednak nie zgadzali się z nim. Odkryli, że rodzinny nastrój i duchowa orientacja, charakteryzujące nasz sposób robienia interesów, mają inną wibrację niż ta, do której przywykli – więc odeszli. Do wydawanych przez nas książek, przeznaczonych dla szkół podstawowych i średnich, staramy się włączać Wartości Ludzkie. Pracuje nad tym komisja oceny – kontaktuje się z autorami i wprowadza Wartości nie tylko do pozycji poświęconych sprawom socjalnym, ale również do podręczników od matematyki, biologii czy historii. Pragniemy, żeby nasze publikacje miały wysoką jakość. Dążymy do doskonałości we wszystkim, co robimy. Niekiedy rezygnujemy z wydania książki, jeśli łamie ona nasze zasady, nawet gdy mamy pewność, że będzie cieszyła się popytem i przyniesie nam sukces finansowy. Menadżerowie skupiają się na zarabianiu pieniędzy i często proponują publikacje, które nie są dharmiczne – co oznacza, że mogą one zainspirować ludzi do nieodpowiedniego postępowania. Odrzucamy je. Na początku podobne sytuacje prowadziły do konfliktów, ale stopniowo nasi pracownicy zrozumieli, że praca ma ich skłonić do rozwoju duchowego i że rozwój duchowy wpłynie na poziom ich pracy. Wybierając książki do publikacji skupiamy się na jakości – w szerokim, duchowym sensie tego słowa. Jednym z celów naszej działalności jest wydawanie książek duchowych, edukacyjnych i poświęconych kulturze. Takie książki są zgodne ze sposobem patrzenia na świat wszystkich trzech partnerów. Uważamy, że nasza działalność daje nam okazję do tworzenia lepszej rzeczywistości.”

Jej opowieść o wzlotach i upadkach firmy Eziba przypomina nam, że chociaż zarządzanie oparte na duchowości nie gwarantuje sukcesu finansowego, to może stać się źródłem spokoju umysłu i odwagi nawet w obliczu katastrofy, wstrząsającej zwykle większością liderów biznesu. 

 Pan John Behner, będący podobnie jak Amber Chand emigrantem z innej kultury, również zajmuje się zarządzaniem. On także przeżywał głębokie kryzysy, przyjmujące postać niszczącego trzęsienia ziemi i wojny domowej. Wiara w Boga pomogła mu przekształcić te doświadczenia w osobisty i organizacyjny rozwój duchowy. 

Tylko Miłość i służba

Firma zaczęła od produkcji ciastek i przekąsek, ale stopniowo jej asortyment coraz bardziej się rozszerzał.
     John Behner urodził się w Stanach, jednak główną część życia przeżył w Salwadorze, w Ameryce Środkowej, gdzie urodziła się jego żona. Centralnym punktem jego zarządzania jest duchowość. Jak nam powiedział: „Duchowość jest wysiłkiem dostrzegania Boga w każdym i próbą porozumiewania się z Miłością ze wszystkimi, na byciu skromnym i pomocnym.” Najważniejszą dla niego rzeczą jest uświadomienie sobie jedności z Bogiem. „Uważam, że duchowość jest osobistym związkiem z Bogiem. Do czego dążę? Chcę osiągnąć jedność z Bogiem w życiu osobistym i w pracy.”

Światłem przewodnim jego duchowych poszukiwań było przekonanie, że powinien dążyć do Boga służąc innym i widząc Pana w każdej istocie. „Duchowość oznacza dla mnie przekładanie Wartości Ludzkich – Prawdy, Właściwego Postępowania, Spokoju, Miłości i Niekrzywdzenia – na działanie. Ale chodzi tu o coś jeszcze ważniejszego. O zauważanie Boga w każdym, o porozumiewanie się ze wszystkimi z Miłością, o postrzeganie wszystkich stworzeń jako istot doskonałych, o nie krytykowanie nikogo i niczego. Każda Wartość ludzka, którą staramy się żyć i praktykować, przejawia się w refleksji nad tym, co robimy. Duchowość to bycie skromnym i pomocnym. Mieliśmy na plaży dom, który był częścią naszego „Boga”, zanim jeszcze poznaliśmy Sathya Sai Babę. Plaże w Salwadorze są bardzo piękne więc w każdy weekend szliśmy z dziećmi na plażę i na basen. Niemal natychmiast po poznaniu Sai Baby sprzedaliśmy dom, rozumiejąc, że możemy służyć innym jedynie w weekendy. Pozbyliśmy się go i próbowaliśmy poświęcać czas na działalność służebną.
     „Nasza firma pragnie uszczęśliwiać ludzi – służyć klientom i budzić ich zadowolenie. To cel biznesu i powód, dla którego tutaj jesteśmy. Ale nie tylko klienci – także nasi pracownicy powinni być szczęśliwi, pełni entuzjazmu i satysfakcji, ponieważ ich radość stanowi część wysiłku robienia wszystkiego, co w naszej mocy. Próbowałem zaszczepić pracownikom ideę służenia i przekonywałem ich, że są tu po to, żeby pomagać bliźnim i jak najlepiej pracować. Na przykład, jeśli zajmują się produkcją, muszą zawracać uwagę na jakość produktów.
    Po spotkaniu z Sai Babą zacząłem uważniej przyglądać się naszym wytworom. Nebisco ma w Ekwadorze wielkie zakłady, w których podległe spółki, takie jak nasza, kupują do fabryk surową żelatynę wytwarzaną ze skór zwierzęcych. Zacząłem eksperymentować z wegetariańską żelatyną firmy Kelko i odkryłem, że kiedy jej używamy, nasza lodówka nie pokrywa się po dwóch lub trzech dniach pleśnią, jak to było dotychczas. Był to dla mnie wystarczający powód, żeby zrezygnować z żelatyny z Ekwadoru i robić zakupy w Kelko.” Wspominając inne zdarzenie, pan John Behner powiedział: „W 1986 r. San Salwador nawiedziło wielkie trzęsienie Ziemi. Bez doświadczenia nie wiedzieliśmy jak sobie z nim poradzić. Najpierw zauważyliśmy, że trzęsienie ziemi odbiło się na supermarketach, będących naszymi największymi klientami. Przechowywane produkty znalazły się na ziemi. Zatrudnieni tam ludzie wykonali niesamowitą pracę. Oczyścili wszystko, co można było uratować a wyrzucili zniszczoną resztę, inwentaryzując każdą pozycję. Stało się jasne, że nasze linie produkcyjne stały się bezużyteczne, bo skoro supermarkety nie mogą umieszczać towarów na półkach, to wytwarzanie ich jest bez sensu. Zatrzymaliśmy więc produkcję i wysłaliśmy sprzedawców do największych supermarketów, aby pomogli je uporządkować. Akcja zakończyła się sukcesem. Byliśmy jedyną firmą, która się tego podjęła. Supermarkety cieszyły się z naszej pomocy, tym bardziej, że nie ponosiły z tego tytułu żadnych kosztów. Był to tydzień skoncentrowanego wysiłku. Markety stanęły szybko na nogi i mogliśmy rozpocząć sprzedaż.” „Dziewięcioro z naszych pracowników straciło domy. Ponieważ zawiesiliśmy produkcję, dział konserwacji nie miał nic do roboty. Poleciliśmy zatrudnionym w nim ludziom, żeby odbudowali domy kolegów. Pobudowano konstrukcje i nasi pracownicy byli nam bardzo wdzięczni. W Salwadorze trzęsienia ziemi powracają cyklicznie. W 1994 r., gdy przyszło kolejne, byliśmy na nie przygotowani, ponieważ przeżyliśmy wielkie trzęsienie ziemi w 1986 r.”
    „W odpowiedniej chwili postanowiliśmy zareklamować naszą firmę i prowadzone w niej szkolenia w Wartościach Ludzkich. Udaliśmy się do lokalnych szkół średnich i zaprosiliśmy uczniów do fabryki. Posiadamy salę zebrań i każdy z moich menadżerów omówił jedną z pięciu Wartości: Prawdę, Właściwe Postępowanie, Spokój, Miłość i Niekrzywdzenie oraz ich wpływ na ich działalność. Rewident mówił o Prawdzie, o tym jak ważna jest w księgowości, w rachunkowości i przy płaceniu podatków itp. Dyrektor sprzedaży mówił o Właściwym Postępowaniu i o odpowiednim traktowaniu klientów, a dyrektor fabryki o Miłości, ponieważ jego zadaniem jest utrzymywanie załogi w spokoju i harmonii, bo dzięki temu osiągamy dobrą produkcję. Szef kontroli jakości omówił Spokój – jeśli dobrze wykonujemy swoją pracę, czujemy Spokój, ponieważ wiemy, że nasze wyroby mają wysoką jakość. Szef działu konserwacji mówił o Niekrzywdzeniu – praktykujemy Niekrzywdzenie nie zanieczyszczając i nie zatruwając środowiska. Najbardziej zaskakujące było to, że uczniowie przychodzili w stuosobowych grupach i zapełniali audytorium. Najbardziej korzystali na tym managerowie, ponieważ musieli poznać Wartości, o których mieli mówić. Zaczęli dostrzegać, że Wartości podnoszą jakość pracy. A uczniowie pojęli relację pomiędzy Wartościami i etyką pracy. W efekcie niektórzy z nich postanowili poszukać u nas zatrudnienia, ponieważ to, co zobaczyli, bardzo im się spodobało.” Nie tylko oni tak czuli. Nabisco w Salwadorze, zarządzane latami przez Johna Bahnera, odniosło sukces i stało się firmą innowacyjną, posiadającą oddany personel i klientów. Na tym polegał wpływ duchowości.
   Liderzy, z którymi mieliście dotychczas do czynienia, mają za sobą długą karierę i są co najmniej po pięćdziesiątce. Człowiek, z którym się spotkacie w następnej części artykułu, ledwie przekroczył trzydziestkę. Opowiedział nam, jakim wyzwaniem była dla niego duchowość i jak się dzięki niej rozwinął. Pracuje na styku informacji, komunikacji i technologii (ICT).  c.d.n.